Χαρακτηριστικά των πόλεων στον κόσμο του COVID19 + 11 επίκαιρες ερωτήσεις

photo by George Gkekas

Η πρώτη τουριστική περίοδος με COVID19 έφτασε.  Εκτιμάται ότι εάν ανοίξουν τα μισά ξενοδοχεία στην Ελλάδα, θα είναι επιτυχία.  Οι χώρες (Γερμανία, Μεγ. Βρετανία, Γαλλία, Ιταλία ή ακόμη και οι σκανδιναβικές χώρες για περιοχές όπως η Κρήτη) απ’όπου προέρχεται ο κύριος όγκος των τουριστικών εισροών, βρίσκονται σε lockdown, γεγονός που μειώνει ακόμη περισσότερο την ήδη μειωμένη πίτα. Η επιλογή της χώρας μας να αποτελέσει τουριστικό προορισμό, αποτελεί ταυτόχρονα και αποδοχή έκθεσής μας στον ιό, ιδιαίτερα όταν το κοινό στόχος έρχεται από χώρες υψηλής θνησιμότητας. Αυτό αυξάνει τον κίνδυνο αναζωπύρωσης της πανδημίας στην Ελλάδα μετά την τουριστική περίοδο, με κόστος που δεν γνωρίζουμε ακόμη εάν θα είναι ικανό να αποσβεστεί από τα έσοδα του τουρισμού. Η κατάσταση αυτή είναι πρωτόγνωρη για τους ξενοδόχους, τους τουρίστες και τις πόλεις-προορισμούς.

H διατάραξη σχέσεων μεταξύ των ξενοδόχων και των tour operators, η ένταση του ανταγωνισμού μεταξύ των ξενοδόχων κ.ο.κ. θα είναι μερικές παράπλευρες συνέπειες της κρίσης στον κλάδο. Τα γεγονότα αυτά θα επηρεάσουν την ανταγωνιστικότητα και συνεπώς την θέση της Ελλάδας στην τουριστική αγορά στο άμεσο μέλλον. Πολλά ξενοδοχεία αντιμετωπίζουν την έξοδο τους από τον κλάδο, που θα παρασύρει και κάποιες εξαρτώμενες από τον κλάδο επιχειρήσεις. Είναι μεγάλη η πιθανότητα κάποια να πωληθούν σε τιμές κόστους σε ξένους επενδυτές. Αυτά τα συμβάντα θα διαμορφώσουν βραχυπρόθεσμα την ταυτότητα της Ελλάδας ως τουριστικό προορισμό, με τρόπο που δεν μπορούμε να προσδιορίσουμε με ακρίβεια αυτή την στιγμή. Ωστόσο τα νέα δεδομένα μπορούν να αξιοποιηθούν ως ευκαιρία για την επανατοποθέτησή του τόπου στην νέα αγορά και όχι ως δικαιολογία αδράνειας ή αποτυχίας. Απαιτείται όμως, μεγάλη οργανωμένη προσπάθεια που ξεκινά ήδη από αυτήν την σεζόν. 

Οι τοπικές αυτοδιοικήσεις αντιμετωπίζουν την ίδια πρόκληση και κίνδυνο ταυτόχρονα.  Καλούνται να ανανεώσουν τον ρόλο της πόλης τους στην τουριστική αγορά αλλά και ενδεχομένως να μειώσουν και την εξάρτηση της από αυτή για τα επόμενα χρόνια.  Οι πόλεις που θα ενεργοποιηθούν και θα αλλάξουν άμεσα, θα αποκτήσουν νέες ιδιότητες και χαρακτηριστικά, θα αναπτύξουν και θα υλοποιήσουν μια συγκροτημένη στρατηγική, είναι εκείνες που θα κάνουν το πρώτο βήμα προς το μέλλον. 

Μέσα σε αυτό το περιβάλλον οι πόλεις καλούνται να αναθεωρήσουν όχι απλά το τουριστικό τους προϊόν αλλά και την ίδια τους την ταυτότητα τόσο απέναντι στους επισκέπτες όσο και στους κατοίκους της. Καλά ξενοδοχεία, δρόμοι, καλά εστιατόρια, χώροι διασκέδασης, καλή εξυπηρέτηση και φιλοξενία, συνεχίζουν να αποτελούν κάποια από τα θεμελιώδη ζητούμενα μίας πόλης - τουριστικού προορισμού, αλλά χρήζουν επικαιροποίησης.  Σήμερα οι πόλεις θα πρέπει να αποκτήσουν επιπλέον χαρακτηριστικά που θα εξυπηρετούν σύγχρονες, ισχυρές ιδέες και αξίες αλλά και να οργανώνονται με τρόπους συμβατούς με αυτές. Ο σκοπός τους θα πρέπει να επεκταθεί πέρα από την προσέλκυση επισκεπτων, στην προσελκύση επιχειρήσεων, ανθρώπινου δυναμικού και στην δημιουργική διαβίωση των κατοίκων της. Τα στοιχεία αυτά θα την βοηθήσουν να αναπτυχθεί οικονομικά χωρίς να είναι δεσμευμένη από τον τουρισμό.  Έτσι θα γίνουν ανταγωνιστικές και βιώσιμες στο κόσμο μετά τον COVID19. Εντοπίσαμε 4 απαραίτητα χαρακτηριστικά των πόλεων για την νέα εποχή. 

Λογική. Η λογική μίας πόλης προσδιορίζεται με την στρατηγική της, τις επιδιώξεις της τα μέσα που θα χρησιμοποιήσει να φθάσει εκεί. Οι ορθολογικές αποφάσεις τεκμηριώνονται από επιστημονικά δεδομένα, έρευνα και λαμβάνονται με γνώμονα την ανάπτυξη του τόπου ως σύνολο και όχι άλλων πολιτικών ή τοπικών σκοπιμοτήτων.  Οι τάσεις των τελευταίων χρόνων για τις έξυπνες και πράσινες πόλεις είναι επίκαιρες και θα πρέπει να αποτελούν στοιχεία της λογικής μιας πόλης. Οι πόλεις που παίρνουν αποφάσεις θα μπορέσουν να έχουν μετρήσιμα αποτελέσματα και να αποφύγουν τόσο τις σπασμωδικές κινήσεις όσο και την αδράνεια, σε ένα αβέβαιο και συνεχώς εξελισσόμενο περιβάλλον. Για παράδειγμα, ο τρόπος και η ιδέα της προσέλκυσης τουρισμού με πολυδάπανες διαφημίσεις ενδεχομένως να μην είναι συμβατός με την τρέχουσα πραγματικότητα. Η δέσμευση χρημάτων για διαφημιστικές καμπάνιες, σε αυτή την συγκυρία, θα πρέπει να εξεταστεί με βάση το ROI (return of investment), υπολογίζοντας την συνεισφορά της κάθε χρηματικής μονάδας που ξοδεύεται σε διαφημίσεις με την επιστροφή της σε αριθμό τουριστών που θα προσελκύσει. Λαμβάνοντας υπόψη την ήδη συρρικνωμένη πίτα της αγοράς, θα πρέπει να εξεταστεί η σκοπιμότητα τέτοιων κινήσεων. Οι πόλεις, ίσως να ήταν αποδοτικότερο να επενδύσουν περισσότερο στην βελτίωση της εμπειρίας του επισκέπτη, παρά στην υπόσχεση της μέσα από μία διαφήμιση. Η επιβίωση των επιχειρήσεων θα πρέπει να επενδυθεί επάνω στο κτίσιμο ενός βιώσιμου brand του τόπου, το οποίο θα προσθέσει αξία στην εν γένει επιχειρηματική και κοινωνική ζωή των ανθρώπων της πόλης. Η ύπαρξη λογικής σε μία πόλη δεν αναιρεί την καινοτομία ή την πρωτοποριακή σκέψη, αντίθετα την ενθαρρύνει. Λογικές αποφάσεις όχι μόνο μπορούν να είναι καινοτόμες και πρωτοποριακές αλλά θα είναι και εφικτές γιατί στηρίζονται σε μία σειρά λογικών διεργασιών (αλγόριθμο).

Out of the box.  Η χρήση των ίδιων τεχνικών και εργαλείων, με τον ίδιο τρόπο που αυτά χρησιμοποιήθηκαν έως σήμερα, έχουν ήδη αρχίσει να χάνουν την αποτελεσματικότητά τους. Η δημιουργία νέων εργαλείων και πρακτικών ή η νέα χρήση των παλιών, προσαρμοσμένα στις νέες ανάγκες των επισκεπτών και των κατοίκων της, θα επιτρέψει στις πόλεις να αντεπεξέλθουν πιο αποτελεσματικά στις νέες προκλήσεις. Το διακύβευμα σήμερα είναι πως ένα τόπος θα μπορέσει να αξιοποιήσει με τον καλύτερο τρόπο την τουριστική του εισροή, όχι μόνο οικονομικά αλλά κτίζοντας σχέσεις και βάζοντας τις βάσεις για να κτίσει τον νέο του χαρακτήρα, και το unique value proposition για τα επόμενα χρόνια. Φέτος δίνεται στις πόλεις η ευκαιρία να ορίσουν πρώτες την νέα τους θέση στην αγορά. Αυτές που θα το κάνουν θα έχουν ένα σημαντικό πλεονέκτημα για τα επόμενα έτη και θα μπορέσουν να διαφοροποιηθούν σημαντικά στην νέα αγορά που δημιουργείται. Κατανόηση και αξιοποίηση των ιδιαίτερων συνθηκών, είναι απαραίτητες για τον σχεδιασμό και υλοποίηση αυτών των στρατηγικών. 

Συλλογικότητα. Ο σχεδιασμός και η υλοποίηση μιας ανανεωμένης στρατηγικής θα μπορέσει να υλοποιηθεί αποτελεσματικά εάν η πόλη δράσει συλλογικά μοιράζοντας ρόλους και τα οφέλη σε όλους τους stakeholders και την κοινωνία. Ο εσωτερικός ανταγωνισμός έχει αποδειχθεί ήδη καταστροφικός, όμως σήμερα, οι νέες στρατηγικές αντιμετώπισης της υγειονομικής και οικονομικής κρίσης δεν μπορούν να έχουν κανέναν νόημα εάν δεν είναι όχι μόνο αποδεκτές αλλά υλοποιημένες συλλογικά. Η σύνθετη φύση του προβλήματος, δημιουργεί μια πρωτόγνωρη αλληλεξάρτηση των πράξεων του ενός στο αποτέλεσμα του συνόλου. Επίσης η κατάσταση επιβάλλει μεγάλο εύρος τεχνογνωσίας και διαφορετικών προσεγγίσεων που μπορεί να επιτευχθεί μόνο με την συμμετοχή όλων των ανθρώπινων πόρων της κοινωνίας. 

Σχετικότητα. Η πρόσφορά ενός τόπου θα πρέπει να είναι απόλυτα προσαρμοσμένη στις ιδιαίτερες συνθήκες της εποχής και τις ανάγκες της αγοράς. Αυτό που ήταν το ζητούμενο χθες, σήμερα μπορεί να μην αφορά κανέναν ή να μην έχει την ίδια σημασία. Η ικανότητα μιας πόλης να μπορεί να προσαρμόζεται και να ανταποκρίνεται σε αυτό που ζητά ή καλύτερα αυτό που απαιτεί η εποχή, αποτελεί προϋπόθεση για να γίνει ένας τόπος ελκυστικός προορισμός. Το κτίσιμο εμπιστοσύνης και ασφάλειας θα είναι ένα από τα κορυφαία ζητούμενα των επισκεπτών τα επόμενα χρόνια. Η ανάπτυξη δράσεων, οργάνωσης και υποδομών θα αξιολογηθούν σημαντικά με αυτά τα κριτήρια. 

Σύγχρονα ερωτήματα που καλούνται να απαντήσουν οι key stakeholders μιας πόλης ή ενός τόπου:

1. Ποια η παρούσα κατάσταση της πόλης ως προορισμός και ως brand;
2. Πως έχει οργανωθεί η πόλη για την προστασία των κατοίκων και των επισκεπτών από τον COVID19;
3. Πως συμμετέχουν οι κάτοικοι της πόλης στην υποστήριξη του brand;
4. Ποια είναι η ιστορία που κάνει την πόλη σας μοναδική;
5. Ποια είναι η κύρια υπόσχεση της πόλης και πως παραδίδεται στον επισκέπτη; 
6. Ποια είναι τα μηνύματα, οι εμπειρίες, τα συναισθήματα, οι ιδέες και οι αξίες της πόλης;
7. Πως αντιλαμβάνεστε το νέο περιβάλλον και την αγορά;
8. Ποιες είναι οι νέες ανάγκες των επισκεπτών και πως καλύπτονται από την  πόλη σήμερα;
9. Πόσο ευέλικτοι είναι οι stakeholders στην αλλαγή;
10. Ποια η ικανότητα της πόλης να προσαρμόζεται και να δημιουργεί νέες εμπειρίες και προϊόντα;
11. Πόσο επίκαιρες είναι οι παραπάνω απαντήσεις στον κόσμο του COVID19;

George Gkekas helps brands to develop their strategies and tell their stories